Het sterven in de gnostiek en in de christelijke neo-gnostiek
Wednesday, March 07, 2007
Het blijft verbazen dat klassieke gnostici zich niet en masse verhingen. Immers, zij wisten zich gevangen in een corrupt lichaam, geschapen door een corrupte schepper-god. Pas wanneer de deuren van deze kerker open zouden gaan, zou hun goddelijke vonk als een vogeltje kunnen ontsnappen. Misschien was dat wel de reden dat zij er geen haast mee maakten om het tijdelijke voor het eeuwige te verwisselen: uit verschillende gnostische geschriften komt het beeld naar voren dat de gnosticus bij het verlaten van zijn lichaam door de verschillende hemelsferen heen moet vliegen om opnieuw met het goddelijke verenigd te worden. Bij iedere hemelsfeer wordt hij geconfronteerd met boosaardige planetaire machten die hem in de materie gevangen willen houden. Alleen door het uiten van bepaalde bezweringen of formules - paswoorden - laat de macht hem gaan naar de volgende hemelsfeer. Misschien waren de gnostici wel hun hele leven bezig met het uit hun hoofd leren van deze formules. Stel je voor dat je onderweg bleef hangen!
Aan de andere kant geloofden ze dat ze de eeuwigheid reeds in het tijdelijke beleven konden, door kennis ('gnosis' in het Grieks) van hun goddelijke oorsprong.
De dood was dus geen reële bedreiging voor de gnosticus, omdat zij slechts het einde betekende van zijn waardeloze lichaam. Hoe staan neo-gnostische christenen tegenover het sterven?
De Bijbel leert dat de schepping oorspronkelijk goed is. Tegelijkertijd is zij vanwege de verstoorde relatie tussen God en mens onderworpen aan het bederf. Dat geldt ook voor ons lichaam. Paulus leert ons te geloven in de verheerlijking van ons lichaam bij de terugkeer van de Messias, Jezus. Soms zien we daar al voorproefjes van in de vorm van genezingen. Toch moeten we allemaal sterven, als de Heer niet voor dat het onze tijd is terugkomt. Ook de mensen die Jezus uit de dood opwekte in de evangeliën stierven later alsnog.
De 'health and wealth'-beweging, die voor een groot deel neo-gnostische kenmerken heeft, leert dat een christen niet ziek hoef te zijn. Ziekte is 'van de satan'. De Heer is voor onze ziekten gestorven en derhalve kunnen wij onze ziekteloosheid opeisen. Deze visie is direct problematisch: waarom gaan we dan wel dood? Ziekte is immers slechts het jongere broertje van de dood. En: als wij de facto vrij van ziekten zouden moeten zijn, zouden wij dan ook niet de facto vrij van zonden moeten zijn? Sommige neo-gnostici schijnen dit te geloven, maar de Schrift ontmaskert een dergelijke gedachte vrij ondubbelzinnig als ketterij (1 Joh:8).
De neo-gnostiek is wat betreft haar visie op het lichaam en op materie wezenlijk anders dan de klassieke gnostiek. In plaats van het kwaad in de materie te situeren ziet de niet-christelijke neo-gnostiek het kwaad en het lijden liever, geschoeid op oostelijke leest, als een illusie. De christelijke neo-gnostiek daarentegen hangt over het algemeen een draak van een dualisme aan. God is in gevecht met de satan en redt het niet zonder ons. De schepping is grotendeels in de macht van de satan, maar christenen zijn reeds uit deze macht bevrijd en stap voor stap zullen zij ook de rest van de schepping uit satans klauwen bevrijden, onder andere door spiritual mapping en het biddend op de vlucht jagen van demonen, door sommigen het liefst bovenop flatgebouwen of andere hoge plaatsen.
De christelijke neo-gnostische stromingen leggen alle nadruk op het reeds van het heil. Zij vergeten of willen niet weten dat er ook een nog niet is, iets waar Paulus alle aandacht voor had. Dat nog niet bracht Paulus ertoe om te spreken over ons verlangen naar de verlossing van ons lichaam (Rom. 8:23). Daarmee bedoelde hij niet dat onze goddelijke vonk uit zijn kerker verlost zou worden. Nee, ook voor ons lichaam gaf Jezus zijn leven, en alleen met een lichaam kunnen we God dienen (1 Kor. 6:20). Ons lichaam is er voor de Heer en de Heer is er voor ons lichaam (1 Kor. 6:13). Het lichaam van een leerling van Jezus is een tempel van de Heilige Geest (1 Kor. 6:9). Het is geen toeval dat de teksten over het lichaam die ik net heb aangehaald in de brief aan de Korinthiërs staan, want de gemeente te Korinthe was bepaald niet vrij van gnostisch gedachtengoed. Ook was dit een ultra-charismatische gemeente, hetgeen iedere zelfverklaarde charismaticus te denken zou moeten geven. 'Reeds zijt gij verzadigd, reeds zijt gij rijk geworden, zonder ons hebt gij u koning gemaakt. Ja, was het maar zo, dat gij koning geworden waart; dan waren ook wij met u koning geworden' schrijft Paulus aan deze gemeente.
De neo-gnostische christenheid gelooft niet in het lijden. Neo-gnostische christenen willen niet lijden. Zij willen niet arm zijn, of ziek. Zij willen niet door de grote verdrukking gaan. Lijden, armoede, ziekte, pijn: het is allemaal 'van de duivel'. De neo-gnostische god zit met de handen in het haar vanuit de hemel te kijken naar het zootje hier op aarde, en bijt op zijn nagels van verdriet over het kwaad dat ons overkomt. En ondertussen gaan de boze en zijn demonen maar tekeer. Waar zou god blijven zonder ons?!
De Bijbel maakt korte metten met een dergelijk dualisme. 'Ik ben de HERE, en er is geen ander, die het licht formeer en de duisternis schep, die het heil bewerk en het onheil schep; Ik, de HERE, doe dit alles' zegt Jesaja 45:6-7. Ook Amos 3:6 liegt er niet om: 'Wordt de bazuin in een stad geblazen, zonder dat de inwoners opschrikken? Geschiedt er een ramp in een stad, zonder dat de HERE die bewerkt?'. De kern van de zaak wordt verwoord door Deuteronomium 32,39:
'Ziet nu, dat Ik, Ik het ben,
daar is geen God, behalve Mij.
Ik dood en doe herleven,
Ik verbrijzel en Ik genees,
en niemand is er die redt uit mijn macht.'
Dit is het evangelie in een notendop. Nee, niet het evangelie van de neo-gnostici, van Benny Hinn en Ana Mendez, maar wel het evangelie van Jezus Christus.
Dit is wezenlijk: er is geen contrast tussen Gods oordeel en zijn liefde. Iedere theologie die dit contrast handhaaft, is het onbijbelse dualisme nog niet te boven. De dood, en in het bijzonder de dood van de Messias, is Gods oordeel over ons leven buiten hem. De vergankelijkheid van de schepping en de vluchtigheid van ons bestaan zijn Gods oordeel over de matroos die zijn kapitein overboord gooide en zelf aan het roer ging staan. Jezus is opgestaan, en in hem is een nieuwe schepping aangebroken. God doodt en doet herleven. Maar die dood, die dragen wij christenen voortdurend in ons lichaam mee (1 Kor. 4:10), tot aan onze dood of tot aan de terugkeer van de Heer. Ja, dat is vreemd hè? Voor velen zal die dood pas begínnen als ze sterven. En hoe zit dat met de neo-gnostici? Zij willen niet sterven, want zij hebben reeds alles wat er te krijgen valt en zij zijn reeds alles wat een mens zou moeten zijn.
Tot besluit een drietal bijbelteksten.
'Wie niet zijn kruis op zich neemt en mij volgt, is mij niet waard. Wie zijn leven probeert te behouden zal het verliezen, maar wie zijn leven verliest omwille van mij, die zal het behouden.'
(Mat. 10:38-39)
'U doet de sterveling terugkeren tot stof
en zegt: ‘Keer terug, mensenkind.’
Duizend jaar zijn in uw ogen
als de dag van gisteren die voorbij is,
niet meer dan een wake in de nacht.
U vaagt ons weg als slaap
in de morgen, als opschietend gras
dat ontkiemt in de morgen en opschiet,
en ’s avonds verwelkt en verdort.
Wij komen om door uw toorn,
door uw woede bezwijken wij.
U hebt onze zonden vóór u geleid,
onze geheimen onthuld in het licht van uw gelaat.
Al onze dagen gaan heen door uw woede,
wij beëindigen onze jaren in een zucht.
Zeventig jaar duren onze dagen,
of tachtig als wij sterk zijn.
Het beste daarvan is moeite en leed,
het gaat snel voorbij en wij vliegen heen.
Wie kent de kracht van uw toorn,
wie vreest oprecht uw woede?
Leer ons zo onze dagen te tellen
dat wijsheid ons hart vervult.'
(Psalm 90:3-12)
'Een ieder zal met vuur gezouten worden.'
(Marcus 9:49)
(Psalm 90:3-12)
'Een ieder zal met vuur gezouten worden.'
(Marcus 9:49)
Labels: ana-mendez, Benny-Hinn, bijbel, dualisme, geestelijke-oorlogsvoering, geloof, gnostiek, health-and-wealth, Jezus, neognostiek, spiritual-mapping, sterven, theologie
posted by Marten @ 8:06 AM;
Retoriek, 'haken in je kaken' en het gezonde lijden
Monday, February 19, 2007
Ik heb zojuist de verdediging van Bram Moszkowicz gezien en gehoord op ons zwart-wit tv'tje. Sublieme retoriek; een feest om naar te luisteren. Tegelijkertijd toont een dergelijk betoog ook de potentiële holheid van meeslepend spreken: bijna iedere zaak kan verdedigd worden; bijna ieder standpunt valt overtuigend te presenteren.
Waarmee voed ik mij als ik op internet hele verhalen over de giftigheid van amalgaamvullingen en wortelkanaalbehandelde kiezen razendsnel doorploeg? Na het betoog van Moszkowicz doemt het beeld voor mij op van een onafzienbare rij advocaten die met vaak meeslepende redevoeringen elkaar tegensprekende standpunten verdedigen. De werkelijkheid is buitengewoon complex.
De Bijbel is ook een boek met vele stemmen, die soms tegenstrijdige getuigenissen opvoeren of tegengestelde belangen verdedigen of elkaar wederzijds uitsluitende standpunten overtuigend presenteren. Hoe horen we daarin de stem van God? Doorslaggevend is de stem, is het spreken van Jezus Christus, die de stem, het spreken, het Woord van God is bij uitstek en bij uitnemendheid. Jezus Christus is een levende Persoon, en daarom is zijn spreken ook levend: de letter dood, maar de Geest maakt levend.
Verschillende uitwassen van christelijk geloof kunnen zich met succes beroepen op gedeelten van de Schrift. Het welvaartsevangelie kan zichzelf overtuigend presenteren met een beroep op diverse teksten in het boek Spreuken. De slang kan staande houden dat hij tóch gelijk had met zijn bewering dat de mens gelijk aan God zou worden, want zegt ook Jezus zelf niet dat mensen goden zijn? De tegenstellingen in de Schrift moeten samengenomen worden, en nooit mag de Schrift los worden gemaakt van de geschiedenis. Ahistorische schriftuurlijke eenzijdigheden zijn potentiële geestelijke kankercellen.
Ik 'moet' naar de kaakchirurg. Mijn nieuwe tandarts, een jonge vrouw met gevoel voor humor, vroeg naar aanleiding van bepaalde uitlatingen of ik medisch was opgeleid. Nee! Dit is de era van de informatieontgrendeling - met alle gevolgen van dien. Verschillende 'advocaten' op die Bijbel van de 21e eeuw - het internet - verdedigen dat wortelkanaalbehandelde kiezen permanente bronnen van bacteriële infectie zijn; dat de bacteriën in kwestie buitengewoon giftig zijn; dat ze allerlei degeneratieve ziekten kunnen veroorzaken (zoals kanker). De kaakchirurg zal mijn wortelpunt verwijderen. Sommige 'advocaten' stellen dat dit geen enkele oplossing vormt, omdat de bron van infectie - de dode kies - blijft waar ie is. Ik heb al jaren last van verschillende kiezen die merkbaar geïnfecteerd zijn, ik loop rond met infecties in m'n hoofd - en een echte oplossing is er niet. Als ik klachtenvrij zou worden, blijven de zenuwbehandelde kiezen bronnen van infectie en daarmee een belasting voor mijn lichaam en immuunsysteem. Alleen trekken en implantaten laten zetten is wellicht een oplossing, maar dat kost duizenden euro's die ik niet heb. Opnieuw: ik heb geen controle over mijn gebit - ik heb geen controle over mijn leven.
Aan het begin van dit jaar lag ik met intense kiespijn op de bank en vroeg mijn vrouw om mij voor te lezen uit de Bijbel, uit het boek Ezechiël. Zij las verder waar ik gebleven was en sprak het oordeel uit over Gog:
zó heeft gezegd mijn Heer, JHWH:
hier heb je mij tegen jou, Gog,
verhevene,
hoofd van Mesjech en Toeval!-
ik zal je omkeren en jou haken in je kaken geven!
Was dit toeval? Daar lag ik, met vreselijke kiespijn, met kaken die al jaren voelen alsof er iets in zit wat er niet in hoort, iets dat druk geeft en pijn - en God zegt: 'ik geef haken in je kaken'! En waarom? Om 'om te keren'.
Gog is een mythische figuur die optreedt in het laatst der dagen, maar hij vertegenwoordigt de opstandigheid tegen JHWH, tegen de allerhoogste God - dezelfde opstandigheid die diep in ons 'vlees' schuilt, in onze duistere afstamming, in het mysterie van onze wetteloosheid. En het gaat nu over mij, over mijn rebellie, over mijn onstuitbare drang om voor mezelf te leven in plaats van voor een Ander. God wil dat omkeren.
Ik krijg wat er gebeurt in mijn lichaam en in mijn leven door mijn gedachten niet klein. Maar God krijgt mij wel klein, zodat Hij groot kan worden in mijn leven - zodat zijn heerlijkheid zichtbaar zal worden in mij.
Misschien wil God mij genezen. Dat zou kunnen, en ik mag er gerust om vragen. Maar zeker is dat God wil dat ik lijd. Het is Gods genade dat ik lijd. Ja, leest u het gerust nog een keer over. Het is Gods wil en zijn genade dat zijn kinderen lijden. Zonder lijden geen Koninkrijk van God. Ja! Over zijn meest invloedrijke apostel zei de Heer: 'Ik zal hem tonen hoezeer hij moet lijden omwille van mijn naam.’ (Hand 9,16). En deze zelfde apostel leerde met Barnabas 'dat wij door vele verdrukkingen het Koninkrijk Gods moeten binnengaan'(Hand. 14:22). Rom. 8:17: 'Samen met Christus zijn wij erfgenamen: wij moeten delen in zijn lijden om met hem te kunnen delen in Gods luister.' 2 Tim. 2:3: 'Deel in het lijden als een goed soldaat van Christus Jezus.' 'Als gij goed doet en dan lijden moet verduren, dát is genade bij God.' (1 Pet. 2:20).
Wel is er lijden en lijden. Ik heb jarenlang geleden omdat ik mijn zin niet kreeg op verschillende gebieden. Ik was gefrustreerd. Het was een lijden zonder richting, zonder doel. Het was zinloos lijden. Ik werd er niet door gekneed of gevormd, ik hield koppig vast aan mijn eigen programma. De sleutel naar het Koninkrijk gaat om als wij bereid zijn om kwetsbaar te worden en te lijden zoals Jezus geleden heeft, op welke manier dan ook. Dan gaat God machtig aan het werk en toont ons de heerlijkheid van zijn Zoon. Dan worden we vervuld van een vreugde die alle verstand te boven gaat. Dan houden we niet langer vast aan onszelf maar worden we vastgehouden door een machtige Heer die de wonden van zijn lijden voor ons draagt in zijn handen en voeten.
Makkelijk! Nee, makkelijk is het niet. Maar toch - Jezus' juk is zacht, en zijn last is licht. We mogen bij hem komen. Kom bij hem , als je moe bent en uitgeput van de last die je torst. Hij maakt werkelijk vrij.
Labels: actualiteit, advocatuur, bijbel, controle, dagboek, Ezechiël, geloof, genade, Jezus, lijden, pijn, retoriek, vrijheid, wetteloosheid, wortelkanaalbehandelingen
posted by Marten @ 7:09 AM;
